Ponikowski Wacław Cezary (1884–1944), ekonomista rolny, profesor Politechniki we Lwowie. Ur. 20 VIII w Warszawie, był synem Cezarego (zob.) i Eweliny z Łuczyckich, bratem Marii (zob.) i Zofii Malewskiej. Szkołę realną ukończył w Warszawie w r. 1903, gimnazjalną maturę złożył w Krakowie, gdzie w l. 1904–9 studiował rolnictwo na UJ, uzyskując dyplom inżyniera rolnika, a w l. 1908–12 studiował historię gospodarczą oraz ekonomię na UJ. Po odbyciu rocznej praktyki w Królestwie wrócił do Krakowa, ale wybuch pierwszej wojny światowej przeszkodził mu w złożeniu doktoratu na UJ. W r. 1915 przeniósł się do Warszawy, gdzie pracował jako statystyk i ekonomista rolny w Centralnym Tow. Rolniczym, potem w Związku Polskim Izb i Organizacji Rolniczych i zarazem w l. 1918–19 jako bibliotekarz, a w l. 1919–21 starszy asystent katedry zarządu gospodarstwem rolnym w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego (SGGW). W r. 1920 walczył jako ochotnik w Wojsku Polskim. W r. 1924 doktoryzował się na SGGW na podstawie pracy Znaczenie maszyn dla gospodarstwa wiejskiego (W. 1914), habilitował się tamże w r. 1926 w zakresie ekonomiki rolnej na podstawie pracy Dochód czysty i jego składniki (W. 1926). W l. 1926–8 wykładał wybrane zagadnienia z ekonomiki rolnej na Uniw. Wil., w l. 1926–36 ekonomikę i rachunkowość gospodarstw chłopskich w SGGW w Warszawie. W l. 1933–6 redagował „Rolnika Ekonomistę”. W r. 1936 objął jako profesor nadzwycz. katedrę administracji rolnej na Wydziale Rolniczo-Leśnym Politechniki we Lwowie. W l. 1939–44 osiadł w Dublanach, był kierownikiem biblioteki tego Wydziału; zarazem w okresie okupacji niemieckiej brał udział w tajnym nauczaniu.
P. był autorem ponad 80 prac, publikowanych głównie w „Rocznikach Nauk Rolniczych i Leśnych”, w „Rolniku Ekonomiście”, „Bibliotece Puławskiej”, „Gazecie Rolniczej”. Dotyczyły one organizacji pracy i mechanizacji w rolnictwie (Żniwiarka i snopowiązałka w świetle liczb, „Gaz. Roln.” 1912, i cytowana już praca doktorska), metodologii badań w ekonomice rolnej (Metody badania w nauce organizacji gospodarstw wiejskich, P. 1927, Badania porównawcze gospodarstw wiejskich rozmaitej wielkości lub rozmaitych typów pracy, P. 1934, Gospodarstwa włościańskie i folwarczne na tle materiałów rachunkowych, W. 1935, O potrzebie badania opłacalności gospodarstw wiejskich na podstawie materiałów rachunkowych, W. 1935), dochodowości i intensywności gospodarowania (wymieniona wyżej praca habilitacyjna, Intensywność a opłacalność, P. 1927, Ustalenie niektórych mierników i liczb względnych w rachunkowości rolniczej, P. 1930, Projekt metody podziału Polski na okręgi rolnicze do podatku gruntowego, W. 1937). Zdecydowany zwolennik badań indukcyjnych, pierwszy w Polsce opracował gruntowną metodę obliczania kosztów wytwórczych (Wzór obliczania kosztów wytwórczych w gospodarstwach wiejskich, P. 1930), skrytykował metodę punktową przy badaniu intensywności oraz pojęcie przychodu surowego E. Laura (Mierniki intensywności w oświetleniu prof. E. Laura, „Rolnik Ekonomista” 1928). Wywodząc się z warszawskiej szkoły Stefana Moszczeńskiego, hołdującej matematyzacji ekonomiki rolniczej, wykrył metodami statystyczno-matematycznymi błędy w ocenie intensywności rolnictwa niemieckiego u F. Watterstradta oraz polemizował z Franciszkiem Bujakiem co do stosowanego systemu rachunkowości w Wydziale Ekonomiki Drobnych Gospodarstw Rolnych Państwowego Instytutu Naukowego Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach. Rękopisy podręczników o zarządzie i organizacji gospodarstw wiejskich, o wycenianiu gruntów i posiadłości ziemskich oraz o wpływie jakości gleby na stosunki pracy w gospodarstwie rolnym, liczne ankiety rolnicze, prace z teorii rachunkowości rolniczej (dotyczące głównie gospodarstw chłopskich), przekazane przez siostrę P-ego Zofię Malewską, znajdują się obecnie w Archiwum PAN w Warszawie.
P. był do r. 1939 członkiem komisji ankietowej badania warunków i kosztów produkcji i wymiany przy ministrze rolnictwa oraz komisji opiniodawczej Komitetu Ekonomicznego Rady Ministrów, członkiem Tow. Naukowego Warszawskiego oraz Polskiego Tow. Statystycznego. Chorujący długie lata na ciężką astmę przeniósł się z początkiem 1944 r. do Warszawy, gdzie czuł się najlepiej. Zginął w czasie powstania warszawskiego 26 IX 1944, zastrzelony przez Niemców na Mokotowie.
P. był żonaty, dzieci nie miał.
W. Enc. Powsz. (PWN); – Fierich J., I Studium Rolnicze 1890–1923, Wydział Rolniczy Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kr. 1934 s. 235; Księga pamiątkowa SGGW (1958) I–II (fot., bibliogr.); Zarys polskiej myśli ekonomiczno-rolniczej do drugiej wojny światowej, Wr. 1973 (częściowa bibliogr.); Żabko-Potopowicz A., Pionierzy postępu w rolnictwie polskim, W. 1977 (częściowa bibliogr.); – Arch. PAN: sygn. III–193, akta personalne P-ego; Arch. SGGW: P. 3300 (akta personalne); Arch. UJ: S II 515, 619, WF-478.
Stanisław M. Brzozowski